In het hoge noorden van Nederland ligt een eigenzinnige provincie genesteld tussen het IJsselmeer en de Waddenzee. De inwoners zijn gastvrij en trots op waar ze wonen en spreken hun eigen taal, Frysk. Het diverse landschap en de gemoedelijke sfeer door de rust en ruimte, maken Friesland de perfecte plek om met je camper te bezoeken voor een korte vakantie in het najaar of vroege voorjaar.

De Unesco Werelderfgoed Camperroute

Friesland nodigt je uit om de Unesco Werelderfgoedroute te ontdekken. Van de twaalf werelderfgoederen in Nederland liggen maar liefst vier in de provincie Friesland. En haar hoofdstad Leeuwarden is benoemd als een Unesco City of Literature. Dit zijn steden die taal en literatuur hoog in het vaandel hebben staan. De Friezen spreken namelijk hun eigen taal, it Frysk, de tweede officiële taal van Nederland. Speciaal voor camperliefhebbers is er een route uitgestippeld langs deze gebieden en gebouwen die van unieke en universele waarde zijn voor de mensheid.

1. Het Woudagemaal in Lemmer

Het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. In 1920 draaide het gemaal voor het eerst op de kracht van stoom om bij hoge waterstanden het overtollige water weg te pompen. De taak van het water op peil houden voert het tot op de dag van vandaag nog steeds uit. Het grootste stoomgemaal ter wereld maakt indruk. In de enorme machinehal staan vier machines met vier machtige vliegwielen, samen drijven ze acht ronde pompen aan die per dag ongeveer zes miljoen m³ water verplaatsen. Ze hebben wel even zes uur nodig om op te warmen, maar dan draait de bijna honderd jaar oude machine op volle toeren. En dat is een fantastisch gezicht. Twee keer per jaar wordt het gemaal sowieso opgestart, in het voorjaar en in het najaar.

Onderweg naar het volgende Unesco Werelderfgoed rijd je door het Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân. Gelegen aan de IJsselmeerkust is het landschap zó divers, dat vind je nergens anders in Nederland. Kleigrond, terpen, veengebied, meren, bossen en kliffen nestelen zich tussen de Friese meren. Deze kliffen zijn ontstaan in de voorlaatste ijstijd. Enorme ijsmassa’s duwden vanuit Scandinavië de grond verder en namen dikke keien mee. Door de kracht ontstonden er heuvels in het landschap. ’t Mirnser Klif is 6 meter hoog, het Roode Klif is net wat hoger met 10 meter boven het maaiveld. Geniet van het landschap maar stop ook even bij het stadje Hindeloopen. Je waant je hier al snel in het verleden, toen de stad een belangrijke rol speelde in de scheepvaart en handel. Dat zie je terug in de rijke Hindelooper klederdracht en schilderkunst. Bezoek het museum en het atelier Roosje Hindeloopen. Ook vind je hier het Schaatsmuseum, gewijd aan de wereldberoemde Elfstedentocht.

2. De Waddenzee bij Harlingen

Het grootste getijdengebied ter wereld en Unesco Werelderfgoed, onze Waddenzee. Hier vind je de groene kust met haar dijken en kwelders, waar de vogels uit de hele wereld komen om te broeden. Maar ook de uitgestrekte zee, die tijdens eb in een eindeloze vlakte verandert waar je jezelf kan kwijtraken én weer vinden. Hier kan je gaan wadlopen, maar ook de waddenkust en de Waddeneilanden zijn de moeite waard om te bezoeken. Het is moeilijk te bevatten dat zo’n modderige deurmat als deze van Nederland, Duitsland en Denemarken nergens anders ter wereld te vinden is. Althans niet op deze schaal. Geniet er daarom maar gewoon van, starend vanaf de dijk, waar de wind door je haar waait.

Je eerste stop is het Afsluitdijk Wadden Center. Een prachtig bezoekerscentrum dat jou meeneemt in de verhalen rondom de bouw van de Afsluitdijk en de gevolgen voor mens en natuur. Het is om te beginnen een opvallend gebouw, dat draait om het uitzicht over de zee en het IJsselmeer. Binnen loop je door de beleefexpositie over het (over)leven van de Nederlanders in de delta, door de eeuwen heen en met het oog op de toekomst van klimaatverandering en zeespiegelstijging. Met alle informatie op zak rijd je door naar de havenstad Harlingen met haar roemrijke nautisch verleden. Dat zie je terug in de prachtige pakhuizen, bijzondere binnenhavens en sfeervolle straatjes.

Vanuit Harlingen kan je de Waddenzee oversteken naar twee van de vier Friese Waddeneilanden. Neem je camper mee naar Terschelling, of laat hem aan wal staan om het autoluwe Vlieland te bezoeken. Op beide eilanden staat een drenkelingenhuisje midden in de uitgestrekte zandvlaktes aan zee en natuurlijk zijn er vuurtorens om je pad te verlichten.

3. Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker

Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker is vorige maand door Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed. Amateurastronoom Eise Eisinga bouwde tussen 1774 en 1781 het zonnestelsel na in het plafond van zijn grachtenhuis. Dit is het enige nog werkende planetarium ter wereld. Het is een klokwerk waarop je tot op de dag van vandaag de datum en de stand van de planeten kan aflezen. Het is volledig op schaal gemaakt, met houten peggen en spijkertjes die het raderwerk vormen op de zolder. Het museum vertelt het verhaal van de wolkammer die besloot om het plafond in de woonkamer om te toveren tot een planetarium.

Nu je toch in de stad Franeker bent is het de moeite waard om door de voormalige universiteitsstad te wandelen. De stad heeft een gezellig centrum met horeca in monumentale panden en een schitterende kerk midden in het centrum. Naast de kerk staat de fontein ‘De Oortwolk’, ontworpen door kunstenaar Jean-Michel Othoniel uit Italië. Het is deel van de 11fountains: elf fonteinen in elf steden door elf internationale kunstenaars, die samen verwijzen naar de Elfstedenroute en de connectie die Friesland heeft met water. Je reis door het waddengebied gaat verder over de langste straat van Nederland; de Oudebildtdijk. Huisnummers 1 tot en met 1229 horen bij kleine landarbeidershuisjes die tegen de dijk aan gebouwd zijn. Wanneer je doorrijdt langs de zeedijk kan je het kunstproject Sense of Place opzoeken. Hier liggen kunstwerken in het kweldergebied op je te wachten, onder andere bij de dorpen Marrum, Blije en Holwerd. De noordelijkste Elfstedenstad Dokkum is een goede plek om te overnachten voordat je verdergaat naar de hoofdstad Leeuwarden.

Leeuwarden Unesco City of Literature

De hoofdstad van Friesland ligt redelijk centraal in de provincie en is bekend als de Europese Culturele Hoofdstad van 2018, de start en finish van de wereldberoemde Elfstedentocht en de gemoedelijkste stad waar het nog echt stil is op een zondagochtend. De literatuur ligt hier letterlijk op straat, weerspiegelt op ramen en prijkt op gevels. Het ontsluiten en vertalen van literatuur voor de hele gemeenschap, mienskip in het Frysk, is een belangrijk speerpunt. Ontdek de stad door de poëzieroute te wandelen of de historische schrijvers te ontdekken.

Zat van de stad? We kunnen het ons bijna niet voorstellen, maar we weten wel dat natuur ook goed voor je is. Vervolg je campertocht naar het zuiden en ontdek Nationaal Park de Alde Feanen. Dit is het grootste aaneengesloten natuurgebied op het vasteland en bestaat uit laagveenmoeras, rietlanden en moerasbossen. Het is een mekka voor vogels en waterliefhebbers en daarmee ook voor vogelspotters. Ben je meer toe aan bos en een lange wandeling dan kan je terecht in het beekdallandschap Koningsdiep, voor een wandeltocht van 14 kilometer die begint en eindigt bij het schitterende landgoed De Slotplaats. Als laatste optie willen we het Fochteloërveen noemen. Hier staat de uitkijktoren De Zeven. Deze naam heeft hij te danken aan de vorm, die eraan bijdraagt om hoogtevrees behapbaar te maken.

4. Koloniën van Weldadigheid 

Veenhuizen ligt in Drenthe en was van oorsprong een gevangenisdorp en één van de zeven Koloniën van Weldadigheid. Wellicht ken je de bestseller ‘Het pauperparadijs’ van Suzanna Jansen, dat zich afspeelt in dit gebied. Je bevindt je hier op de onzichtbare grens tussen Friesland en Drenthe. Het Friese Appelscha ligt tussen het Drentse Veenhuizen en Frederiksoord en is dus ook onderdeel van het werelderfgoed. Niet voor niets zijn de Koloniën van Weldadigheid in 2021 uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed; de landbouwkoloniën voor armoedebestrijding hebben een uitzonderlijke waarde voor de mensheid.

In het Friese Appelscha huur je makkelijk een fiets om de Drentse dorpen Frederiksoord, Wilhelminaoord, Boschoord en Veenhuizen te ontdekken, waar je veel terugziet van de Koloniën van Weldadigheid. Deze dorpen liggen aan de rand van Nationaal Park het Drents-Friese Wold, een rijk en divers bos afgewisseld met zandverstuivingen en heidevelden. Ben je uitgefietst en weer terug in Appelscha, beklim dan de 33 meter hoge Bosbergtoren. Deze geeft je een uniek uitzicht over de drie noordelijke provincies: Friesland, Drenthe en Groningen. En als het helder genoeg is, zie je zelfs de Waddeneilanden. Een mooie plek om afscheid te nemen van je bezoek aan de provincie Friesland.

Hopelijk niet voor altijd, want er zijn nog veel meer mooie routes en locaties die je niet wilt missen. Wat dacht je van een Elfstedenroute met de camper en een bezoek aan alle 11fountains. Of reis met de camper om verschillende wandeltochten te maken of de Waddeneilanden te bezoeken. We zien je graag terugkomen in Friesland.

Plan je campervakantie op www.friesland.nl.

Deze blog werd mogelijk gemaakt door een samenwerking met Visit Friesland.